ประวัติความเป็นมา

ประวัติความเป็นมา พ.ศ.2518 โดยที่กระทรวงมหาดไทยได้มีโครงการจัดที่ดินผืนใหญ่ เพื่อเป็นการช่วยเหลือชาวนาชาวไร่ที่ไม่มีที่ดินทำกิน หรือมีที่ดินทำกินเพียงเล็กน้อย ไม่เพียงพอต่อการครองชีพ จึงได้มอบหมายให้จังหวัดเชียงใหม่สำรวจที่ดินที่อยู่ในหลักเกณฑ์ ในการจัดที่ดินผืนใหญ่เสนอกรมที่ดิน เพื่อให้กรมที่ดินจัดทำโครงการเข้าแผนงานการจัดที่ดินช่วยเหลือชาวนาชาวไร่ นำเสนอคณะกรรมการจัดที่ดินแห่งชาติพิจารณา จังหวัดเชียงใหม่จึงได้สำรวจและแจ้งให้กรมที่ดินทราบว่า ที่ดินที่อยู่ในหลักเกณฑ์การจัดที่ดินผืนใหญ่ตั้งอยู่หมู่ที่ 2,4 และ 8 ตำบลบ้านกาด อำเภอสันป่าตอง จังหวัดเชียงใหม่ ปัจจุบันคือหมู่ที่ 3 ตำบลบ้านกาด และ หมู่ที่ 6,7 ตำบลดอนเปา อำเภอแม่วาง จังหวัดเชียงใหม่ กรมที่ดินจึงได้จัดทำโครงการนำที่ดินผืนดังกล่าว เสนอคณะกรรมการจัดที่ดินแห่งชาติพิจารณาในคราวประชุมครั้งที่ 1/2548 เมื่อวันที่ 15 มกราคม 2518 ซึ่งที่ประชุมได้มีมติอนุมัติให้กรมที่ดินดำเนินโครงการฯ ดังกล่าวได้การจัดที่ดินตามโครงการฯ นี้ เป็นการจัดที่ดินตามประมวลกฎหมายที่ดิน มาตรา 27 (ที่กำหนดว่าเมื่อคัดเลือกบุคคลเข้าไปในที่ดินตามโครงการฯ แล้ว จะต้องออกใบจองให้ไว้เป็นหลักฐาน เมื่อผู้ที่ได้รับใบจองปฏิบัติตามเงื่อนไขก็มีสิทธิจะได้รับโฉนด หรือ น.ส.3 ได้) กรมที่ดินได้ดำเนินการตามโครงการฯ ตั้งแต่ เมษยน 2518 มกราคม 2519 โดยได้วางผังสำรวจรังวัดแบ่งแปลงจัดทำสาธารณูปโภคพื้นฐานต่างๆ และให้จังหวัดเชียงใหม่ ประกาศรับขอจับจองที่ดิน มีผู้มายื่นคำขอจับจองที่ดินรวมทั้งสิ้น 3,132 ราย ซึ่งมากกว่าจำนวนแปลงที่ดินจัดสรร จึงได้นัดหมายให้ทำการคัดเลือกบุคคลที่อยู่ในหลักเกณฑ์โดยวิธีจับฉลากเข้าอยู่อาศัยและทำกินตามโครงการฯ ในวันที่ 17 มีนาคม 2519
                พ.ศ.2519 ในระหว่างที่กรมที่ดินและจังหวัดเชียงใหม่ดำเนินการตามโครงการฯ อยู่นั้น พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้เสด็จพระราชดำเนินไปยังพื้นที่โครงการฯ ดังกล่าว เมื่อวันที่ 9 และ 13 มีนาคม 2519 ทรงมีพระราชปรารภว่า  “สภาพพื้นที่ยังขาดแคลนน้ำเพื่อการเกษตร หากจัดให้มีแหล่งน้ำจะทำให้ที่ดินในโครงการฯ และบริเวณใกล้เคียงมีความอุดมสมบูรณ์ทำการเกษตรได้ตลอดปี และควรจัดเป็นหมู่บ้านสหกรณ์ “ (การจัดที่ดินในหมูบ้านสหกรณ์ คือให้กรรมสิทธิ์ในที่ดินเป็นสหกรณ์ สมาชิกมีสิทธิ์เข้าทำกินประกอบการเลี้ยงชีพได้ตลอดถึงทายาทแต่จะจำหน่ายสิทธิในที่ดินไม่ได้ เว้นแต่จะโอนสิทธิกันในหมู่สมาชิกด้วยความเห็นชอบของคณะกรรมการสหกรณ์) เพื่อให้เป็นไปตามพระราชปรารภดังกล่าวจังหวัดเชียงใหม่จึงของโครงการฯ ที่กรมที่ดินได้ดำเนินการมาแล้วตั้งแต่ต้นทั้งหมด และจังหวัดเชียงใหม่ได้ร่างโครงการจัดที่ดินหมู่บ้านห้วยมะนาวตามพระราชประสงค์ เสนอ กระทรวงมหาดไทย เพื่อนำเสนอให้คณะรัฐมนตรีพิจารณา คณะรัฐมนตรีได้มีมติเมื่อวันที่ 8 มิถุนายน 2519 เห็นชอบโครงการฯ ดังกล่าว และอนุมัติให้กระทรวงมหาดไทยแต่งตั้งคณะกรรมการระดับกระทรวง และคณะกรรมการระดับจังหวัด ตามโครงการฯ เสนอได้ โดยให้คณะกรรมการดังกล่าวนั้น มีหน้าที่รับผิดชอบและดำเนินการจัดที่ดินตามโครงการจัดที่ดินหมู่บ้านสหกรณ์ห้วยมะนาว เพื่อให้เป็นไปตามพระราชประสงค์
                โครงการนี้เริ่มดำเนินการ พ.ศ.2519-2531 เป็นการดำเนินการในรูปแบบคณะกรรมการโดยมีส่วนราชการที่เกี่ยวข้องเข้าร่วมงาน กรมพัฒนาที่ดิน ได้ดำเนินการสำรวจจำแนกสมรรถนะที่ดินรวมเป็นบริเวณเนื้อที่ทั้งหมด ประมาณ 9,561 ไร่ เพื่อผศึกษาสภาพความเหมาะสมของดินและสภาพภูมิประเทศในการใช้เป็นแนวทางการจัดสรรที่ดิน ผลปรากฎว่า ที่ดินที่เหมาะแก่การกสิกรรมมีจำนวน 5,800 ไร่ ซึ่งเป็นบริเวณ หมู่ 3 ตำบลบ้านกาด และ หมู่ที่ 6,7  ตำบลดอนเปา พืชที่ปลูกควรเป็นไม้ผล
                กรมที่ดิน
                ได้ดำเนินการจัดตั้งหน่วยจัดที่ดินห้วยมะนาวขึ้น เพื่อสำรวจรังวัดแบ่งแปลงวางฝังตามโครงการฯ ให้สอดคล้องกับแผนการใช้ที่ดิน และเขตริมน้ำของชลประทาน ทั้งคลองสายใหญ่และคลองซอยพร้อมทั้งจัดทำเขตสาธารณูปโภคและกันเขตที่เป็นสมบัติส่วนกลาง ตั้งแต่วันที่ 15 ตุลาคม 2523 และได้มอบที่ดินและสิ่งปลูกสร้าง ตลอดจนสาธารณูปโภคต่าง ๆ ในเขตจัดที่ดินตามโครงการฯ ให้อยู่ในความดูแลรับผิดชอบ ขององค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงใหม่
                กรมชลประทาน
                ได้ดำเนินการสำรวจหาแหล่งน้ำจัดระบบน้ำชลประทานในพื้นที่ โครงการฯ ตั้งแต่ พ.ศ.2520 จนสามารถก่อสร้างอ่างเก็บน้ำห้วยมะนาว และจัดระบบชลประทานในพื้นที่โครงการแล้วเสร็จในปีงบประมาณ พ.ศ.2526 อ่างเก็บน้ำห้วยมะนาว สามารถเก็บกักน้ำได้ 4.3 ล้านลูกบาศก์เมตร ต่อก่อสร้าง 64 ล้านบาท สามารถส่งน้ำ ให้พื้นที่เพาะปลูกบริเวณโครงการฯ ในฤดูฝนได้ ประมาณ 6,000 ไร่และใช้สำหรับอุปโภค บริโภค
                กรมส่งเสริมสหกรณ์
                ได้รวบรวมราษฎรที่ได้รับการคัดเลือกเข้าอยู่อาศัยและทำประโยชน์ จัดตั้งทะเบียนสหกรณ์การเกษตรห้วยมะนาว จำกัด เมื่อวันที่ 17 เมษายน 2522 และ ในปี 2523 ได้จัดตั้งศูนย์สาธิตสหกรณ์โครงการห้วยมะนาวขึ้น เพื่อเป็นหน่วยงานของกรมส่งเสริมสหกรณ์ ในการทำหน้าที่ควบคุมและแนะนำส่งเสริมการดำเนินธุรกิจของสหกรณ์การเกษตรห้วยมะนาว จำกัด ให้เป็นองค์กรหลักทางเศรษฐกิจที่มีฐานมั่นคง สามารถช่วยเหลือสมาชิกสหกรณ์